ÇAYKUR, 2024 yılı için yaş çay taban fiyatına yüzde 54,54 zam yaptı. Çay sektörünün rahat bir nefes alması ve üreticinin özel sektör tarafından mağduriyetlerinin önüne geçilebilmesi için sektör temsilcileri yaş çay fiyatı açıklandığında yaş çay zam oranı kadar kuru çaya zam yapılması gerektiğini yıllardır dile getiriyor. Ancak gelinen süreçte kuru çaya enflasyonun çok altında yapılan düşük zamlarla birlikte çayın değerinin tamamen ortadan kalktığı ve kuru çay zammının tuvalet ücretine yapılan zammın da altında kaldığı görülüyor.
ÇAYKUR, 11 Mayıs’ta açıklanan yüzde 54,54 oranındaki yaş çay fiyatının ardından 5 Temmuz’dan geçerli olmak üzere ürün gruplarına % 22 zam uyguladı. Ancak bu zam oranı hem enflasyonun hem de yaş çaya verilen zam oranının çok altında kalması nedeniyle özellikle çayda yaşanacak izdiham döneminde özel sektörün üreticilerden düşük fiyatla çay alımına neden olacağı eleştirilerini beraberinde getirmesine rağmen kuru çaya yeni bir zam yapılmamış ve üreticiler çayda yaşanan izdiham döneminde elindeki çayı özel sektöre düşük fiyata hatta geçen yılın fiyatı olan 11 TL’ye satmak zorunda kalmış ve zarara uğramıştı.
Çay sektörünün derin bir nefes alması ve piyasaların rahatlaması için ÇAYKUR’un kuru çaya da en az yaş çay oranında zam uygulaması beklenirken ÇAYKUR’un üreticilerin mağduriyetinin önüne geçmeyecek oranda kuru çaya zam yaptığı ve 9 Eylül 2024 Pazartesi gününden itibaren geçerli olmak üzere tüm ürün gruplarına % 18 zam yaptığı bilgisine ulaşıldı.
Sektör temsilcileri yaş çay üretiminin devam ettiği 3. sürgün döneminde de birçok özel sektör fabrikasının üretimde bulunmayacağını ve birçoğunun da ekonomik şartlarla ve maliyet hesabıyla mücadele edebilmek amacıyla düşük fiyattan çay alımlarına devam etmek zorunda kalacağını ve bu sürgünde de 11 – 12 TL bandında yaş çay alımlarının devam edebileceğini öngördüklerini kaydetti.
Ayrıca, ÇAYKUR’un Temmuz ve Eylül aylarında kuru çaya uyguladığı yüzde 22 ve yüzde 18 zamlar yaş çay zammına ulaşmadığından kuru çaya en kısa sürede bir kez daha zam yapılması gerektiğini belirttiler.
KURU ÇAYA, YAŞ ÇAY KADAR (YÜZDE 54,54) ZAM YAPILSA DAHİ KURU ÇAY ZAMMI TUVALET ÜCRETİNE YAPILAN 1 TL'LİK ZAMMIN GERİSİNDE KALIYOR
Öte yandan kuru çaya yapılmayan zamlar nedeniyle çayın değeri tamamen erirken kuru çaya yapılan zam tuvalet ücretine yapılan zammın gerisinde kaldı.
Türkiye’de kişi başı çay tüketiminin 3,5 – 4 kg arasında olduğu bilinirken ÇAYKUR’un zamlardan önce 150 TL dolayında olan 1 kilogram çayına yaş çaya yapılan yüzde 54,75 zam uygulansa dahi zam farkı 82,125 TL, kişi başı çay tüketiminden kaynaklı yıllık zam farkı ise yılda 3,5 kg çay tüketenler için 285 TL, 4 kg çay tüketenler için ise en fazla 330 TL olacaktı. Ancak kuru çaya yapılan yüzde 18 zam çayın tuvalet ücretinden bile daha düşük bir değere sahip hale geldiğini açıkça gösteriyor.
Kuru çaya yapılan düşük zamma rağmen ülke genelinde kullanıma açık olan umumi tuvaletlerin ücretine yapılan 1 TL'lik zamda bile günde 1 kez tuvaleti kullanan kişinin zam farkından kaynaklı ödeyeceği günlük zam farkı 1 TL, yıllık zam farkı ise 365 TL olurken kuru çaya ödenecek zam farkının tuvalet farkından daha düşük kalması çayın tuvalet parası kadar değeri olmadığını da ortaya koyuyor.